Κυπριακή Δημοκρατία
Κυπριακή Δημοκρατία - Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας

Ποιότητα Ατμοσφαιρικού Αέρα



Ο Κλάδος Ποιότητας Αέρα και Στρατηγικού Σχεδιασμού ασχολείται με τη συνεχή παρακολούθηση και ενημέρωση για τα επίπεδα διάφορων ρύπων στον ατμοσφαιρικό αέρα καθώς και με την εκτίμηση και τη διαχείριση της ποιότητας του αέρα, ώστε να διασφαλίζεται η προστασία της υγείας και ευημερίας των εργαζομένων και των πολιτών καθώς και η προστασία του περιβάλλοντος.

Το δίκτυο σταθμών παρακολούθησης της ποιότητας του ατμοσφαιρικού αέρα στην Κύπρο συστάθηκε το 2006, με σκοπό την προστασία και την ενημέρωση του πληθυσμού όσον αφορά την ποιότητα της ατμόσφαιρας και αποτελείται από εννέα (9) σταθμούς. Το δίκτυο αυτό λειτουργεί σύμφωνα με τις προδιαγραφές της Κυπριακής και της Ευρωπαϊκής νομοθεσίας. Οι σταθμοί του δικτύου είναι εξοπλισμένοι με σύγχρονα όργανα στα πρότυπα των αντίστοιχων ευρωπαϊκών δικτύων.

Για την καλύτερη διαχείριση του δικτύου και την παρουσίαση της κατάστασης της ποιότητας του αέρα στην Κύπρο, οι σταθμοί αυτοί κατηγοριοποιούνται, με βάση τη νομοθεσία, ανάλογα με την περιοχή μέτρησης σε:
· Κυκλοφοριακούς Σταθμούς οι οποίοι είναι σταθμοί αντιπροσωπευτικοί περιοχών με αυξημένη κυκλοφοριακή κίνηση (Λευκωσία, Λεμεσό, Λάρνακα, Πάφο και Παραλίμνι),
· Οικιστικούς Σταθμούς οι οποίοι είναι σταθμοί αντιπροσωπευτικοί κατοικημένων περιοχών (Λευκωσία),
· Βιομηχανικούς Σταθμούς οι οποίοι είναι σταθμοί αντιπροσωπευτικοί βιομηχανικών περιοχών (Ζύγι και Μαρί) και
· Σταθμούς Υποβάθρου οι οποίοι είναι σταθμοί αντιπροσωπευτικοί περιοχών υποβάθρου (Αγία Μαρίνα Ξυλιάτου).

Φωτογραφία του Σταθμού Υποβάθρου Αγίας Μαρίνας Ξυλιάτου φαίνεται στο Σχήμα 1.


Σχήμα 1: Φωτογραφία Σταθμού Υποβάθρου Αγίας Μαρίνας Ξυλιάτου

Οι σταθμοί παρακολούθησης έχουν τη δυνατότητα να λαμβάνουν μετρήσεις από διάφορους ρύπους, όπως το μονοξείδιο, το διοξείδιο και τα οξείδια του αζώτου (ΝΟ, ΝΟ2, ΝΟx), το όζον (Ο3), το διοξείδιο του θείου (SO2), το μονοξείδιο του άνθρακα (CO), τα Αιωρούμενα Σωματίδια (ΑΣ) και το βενζόλιο (C6H6). Επιπρόσθετα, με τη χρήση αυτόματων οργάνων συνεχούς μέτρησης, παρακολουθούνται οι σημαντικότερες μετεωρολογικές παράμετροι, όπως είναι: η κατεύθυνση του ανέμου (W/D), η ταχύτητα του ανέμου (W/S), η θερμοκρασία περιβάλλοντος (T), η σχετική υγρασία (R/H), η ατμοσφαιρική πίεση (B/P) και η ηλιακή ακτινοβολία (S/R).

Πληροφόρηση του Κοινού

Τα αποτελέσματα των μετρήσεων καθώς και άλλη σχετική πληροφόρηση δίνονται επιγραμμικά (on-line) στο κοινό, μέσω της εξειδικευμένης ιστοσελίδας www.airquality.gov.cy. Δείγμα της αρχικής σελίδας της πιο πάνω ιστοσελίδας φαίνεται στο Σχήμα 2.



Σχήμα 2: Αρχική σελίδα της ιστοσελίδας www.airquality.dli.mlsi.gov.cy

Επιπρόσθετα, η πληροφόρηση του κοινού για την ποιότητα του αέρα πραγματοποιείται με οθόνες εσωτερικού χώρου που εγκατέστησαν προς το παρόν τρία Δημαρχεία καθώς και μέσω τεσσάρων τηλεοπτικών σταθμών παγκύπριας εμβέλειας μετά από το βραδινό κεντρικό δελτίο ειδήσεων.


Το ΤΕΕ στο πλαίσιο της πληροφόρησης του κοινού, προχώρησε στην ετοιμασία “εφαρμογής” για κινητά τηλέφωνα, με λειτουργικό “android” και iOS, με σκοπό την άμεση ενημέρωση των εργαζομένων, των ευαίσθητων ομάδων πληθυσμού, του κοινού, των εμπλεκομένων φορέων, των επισκεπτών και άλλων ενδιαφερομένων. Μέσω της εφαρμογής αυτής ο ενδιαφερόμενος μπορεί να έχει πρόσβαση στην ενημέρωση για την ποιότητα του αέρα, με βάση τα χρώματα επιπέδου ρύπανσης σε χάρτη της Κύπρου, καθώς και με βάση τις συγκεντρώσεις των ρύπων ανά σταθμό μέτρησης. Μπορείτε να κατεβάσετε την εν λόγω εφαρμογή εδώ.

Επιπλέον, στην Εθνική Διαδικτυακή Πύλη Ανοιχτών Δεδομένων (https://www.data.gov.cy/) υπάρχει η δυνατότητα πρόσβασης σε τρέχουσες και ιστορικές μετρήσεις ποιότητας αέρα.

Τέλος, για την ενημέρωση του πληθυσμού το Τμήμα εκδίδει σε ετήσια βάση αναλυτική Τεχνική Έκθεση για την ποιότητα του αέρα στην Κύπρο την οποία μπορείτε να βρείτε στο πεδίο Εκδόσεις – Ποιότητα Ατμοσφαιρικού Αέρα, καθώς και στην εξειδικευμένη ιστοσελίδα www.airquality.gov.cy, στο πεδίο Εκθέσεις.


Επεισόδια Σκόνης

Στην Κύπρο παρατηρούνται συχνά επεισόδια μεταφοράς σκόνης από τις άνυδρες και μερικώς άνυδρες περιοχές (ερήμους) της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής. Για τον λόγο αυτό σε τέτοιες περιπτώσεις εκδίδονται ανακοινώσεις για προειδοποίηση του κοινού και ιδιαίτερα των ευάλωτων ομάδων πληθυσμού (παιδιά, ηλικιωμένοι και ασθενείς) όπως επίσης και για προφύλαξη των εργαζομένων που απασχολούνται σε ανοικτούς χώρους. Σχετικές ανακοινώσεις μπορείτε να βρείτε εδώ.

Μετρήσεις Αιωρούμενων Σωματιδίων

Επιπρόσθετα, το ΤΕΕ πραγματοποιεί μετρήσεις συγκέντρωσης Αιωρούμενων Σωματιδίων (ΑΣ) με ειδικά φίλτρα σε δειγματοληπτικές συσκευές σε όλες τις πόλεις της Κύπρου. Από τις εν λόγω δειγματοληψίες, που γίνονται σύμφωνα με τη σταθμική μέθοδο αναφοράς, αρχικά υπολογίζονται οι συγκεντρώσεις ΑΣ10 και ΑΣ2,5 και ακολούθως προσδιορίζεται η συγκέντρωση βαρέων μετάλλων και πολυκυκλικών αρωματικών υδρογονανθράκων.

Αξιολόγηση των αποτελεσμάτων των μετρήσεων

Τα αποτελέσματα των μετρήσεων των κυριότερων ατμοσφαιρικών ρύπων στις πιο πάνω περιοχές δείχνουν ότι οι συγκεντρώσεις των περισσοτέρων ρύπων, όπως του διοξειδίου του θείου, του μονοξειδίου του άνθρακα, του διοξειδίου και των οξειδίων του αζώτου, του βενζολίου, καθώς και των βαρέων μετάλλων και του βενζο(α)πυρενίου, ευρίσκονται κάτω από τις αντίστοιχες οριακές τιμές που καθορίζονται στην Κυπριακή και Ευρωπαϊκή νομοθεσία.

Εξαίρεση αποτελούν οι περιπτώσεις του Όζοντος (Ο3) και των Αιωρούμενων Σωματιδίων με αεροδυναμική διάμετρο μικρότερη των 10μm (ΑΣ10), όπου παρατηρούνται υπερβάσεις των αντίστοιχων ορίων. Στην περίπτωση του Όζοντος, οι σχετικές υπερβάσεις οφείλονται σε μεγάλο βαθμό στις κλιματολογικές συνθήκες που επικρατούν στην Κύπρο, όπως είναι οι υψηλές θερμοκρασίες και η υψηλή ηλιακή ακτινοβολία που συμβάλλουν στη δημιουργία του Ο3, καθώς και στη διασυνοριακή ρύπανση με τη μεταφορά του Ο3 και των πρόδρομων ουσιών του από την Ανατολική Μεσόγειο και τα γειτονικά κράτη.

Υπερβάσεις της οριακής τιμής παρατηρούνται και στην περίπτωση των ΑΣ10, οι οποίες οφείλονται κυρίως, σε ανθρωπογενείς και φυσικές πηγές. Ανθρωπογενείς πηγές είναι οι εκπομπές από τα οχήματα, κεντρικές θερμάνσεις και διάφορες βιομηχανικές πηγές. Φυσικές πηγές είναι η αερομεταφερόμενη σκόνη από τις άνυδρες και μερικώς άνυδρες περιοχές (ερήμους) της Βορείου Αφρικής και της Μέσης Ανατολής, η επαναιώρηση σκόνης από δρόμους, γεωργικές περιοχές και ακάλυπτες περιοχές των πόλεων κατά τις περιόδους της ξηρασίας, όπως και από το θαλάσσιο άλας.

Οι ετήσιες μέσες τιμές σε όλες τις πόλεις υπερβαίνουν την ετήσια οριακή τιμή. Παρά τις υπερβάσεις, τα τρία τελευταία χρόνια παρατηρείται μικρή μείωση στην συγκέντρωση ΑΣ10. Επιπρόσθετα, ο αριθμός των ημερήσιων υπερβάσεων υπερβαίνει τον μέγιστο επιτρεπόμενο αριθμό των 35 υπερβάσεων ανά έτος. Σημειώνεται ότι μετά από την αφαίρεση του αριθμού των υπερβάσεων που εντοπίζεται ότι οφείλονται σε φυσικές πηγές (άλας, σκόνη από ερήμους) ο τελικός αριθμός των υπερβάσεων είναι μικρότερος των 35.

Για αντιμετώπιση του προβλήματος των υπερβάσεων, ειδικά για τα ΑΣ10, αλλά και για βελτίωση της ποιότητας του αέρα όσον αφορά και τους άλλους ρύπους, το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας ετοίμασε Σχέδιο Δράσης για τη Βελτίωση της Ποιότητας του Αέρα, το οποίο εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο το Φεβρουάριο του 2008 και υποβλήθηκε στην Ευρωπαϊκή Επιτροπή. Τον Μάιο του 2018, το εν λόγω Σχέδιο Δράσης αναθεωρήθηκε. Το αρχικό κείμενο του Εθνικού Σχεδίου Δράσης, όπως επίσης και το αναθεωρημένο κείμενο του 2018, βρίσκονται αναρτημένα στην ιστοσελίδα www.airquality.dli.mlsi.gov.cy στον σύνδεσμο “Εκθέσεις”.


Η πρόοδος στην υλοποίηση των μέτρων του εν λόγω Σχεδίου Δράσης παρακολουθείται από το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας ως η Αρμόδια Αρχή, μέσω της Τεχνικής Επιτροπής που προβλέπεται στη σχετική νομοθεσία και στην οποία συμμετέχουν εκπρόσωποι άλλων πέντε συναρμόδιων Υπουργείων, εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης και άλλοι Φορείς.

Παράλληλα, πραγματοποιείται σε συνεχή βάση έρευνα για τον εντοπισμό των πηγών προέλευσης των ΑΣ10 με χημικές αναλύσεις, για να καθοριστεί το ποσοστό συνεισφοράς των φυσικών πηγών, ώστε να μπορούν να υλοποιηθούν ρεαλιστικά μέτρα για την μείωση των ανθρωπογενών πηγών.

Σύμβαση της Στοκχόλμης για τους Έμμονους Οργανικούς Ρύπους (POPs)

Το 2001 ετοιμάστηκε η σύμβαση της Στοκχόλμης για τον περιορισμό των POPs και την προστασία της ανθρώπινης υγείας και του περιβάλλοντος. Μέχρι σήμερα έχουν υπογράψει τη Σύμβαση 152 χώρες, ενώ την έχουν κυρώσει 179. Η Κύπρος κύρωσε τη Σύμβαση στις 7 Μαρτίου 2003 με τον Ν. 42(ΙΙΙ)/2004.

Oι Έμμονοι Οργανικοί Ρύποι - (POPs) είναι οργανικές ουσίες που έχουν τοξικά χαρακτηριστικά, παραμένουν στο περιβάλλον για μεγάλο χρονικό διάστημα, βιοσυσσωρεύονται, έχουν τάση να μεταφέρονται διασυνοριακά στην ατμόσφαιρα και να εναποτίθενται σε μεγάλες αποστάσεις και μπορεί να έχουν σημαντικές συνέπειες για την ανθρώπινη υγεία ή το περιβάλλον.

Με βάση τις υποχρεώσεις οι οποίες απορρέουν από την κύρωση της Σύμβασης για τους Έμμονους Οργανικούς Ρύπους (Ν.42(ΙΙΙ)/2004) και συγκεκριμένα το άρθρο 7, κάθε χώρα η οποία υπέγραψε την Σύμβαση θα πρέπει να ετοιμάσει δύο χρόνια μετά την ένταξη της στην Σύμβαση, ένα Εθνικό Σχέδιο Υλοποίησης (ΕΣΥ) για την υλοποίηση των προνοιών της Σύμβασης. Το Υπουργικό Συμβούλιο ενέκρινε το ΕΣΥ στις 29 Αυγούστου 2007.

Το Εθνικό Σχέδιο Υλοποίησης βρίσκεται αναρτημένο στην πιο πάνω αναφερθείσα ιστοσελίδα ποιότητας αέρα και μπορείτε να το βρείτε εδώ


Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς (ΕΕΑ) για την Ποιότητα του Αέρα

Το Εθνικό Εργαστήριο Αναφοράς (ΕΕΑ) καθώς και οι Σταθμοί του Δικτύου Παρακολούθησης Ποιότητας Αέρα, είναι διαπιστευμένα σύμφωνα με το πρότυπο CYS ΕΝ ISO/IEC 17025: 2017 από τον Κυπριακό Φορέα Διαπίστευσης (Κυπριακό Οργανισμό Προώθησης Ποιότητας - ΚΟΠΠ). Η διαπίστευση του ΕΕΑ ξεκίνησε από τις 6.6.2013 σύμφωνα με το πρότυπο CYS ΕΝ ISO/IEC 17025: 2005 και για τη διατήρησή της ακολούθησαν ετήσιες επιτηρήσεις από τον ΚΟΠΠ, καθώς και επαναξιολόγηση ολόκληρου του Συστήματος Διασφάλισης Ποιότητας του ΕΕΑ τον Ιούνιο του 2017. Τον Δεκέμβριο του 2019 το ΕΕΑ αξιολογήθηκε με επιτυχία με βάση το αναθεωρημένο πρότυπο CYS EN ISO/IEC 17025:2017 και έκτοτε ακολούθησε η ετήσια επιτήρησή του το 2020 και η επαναξιολόγησή του τον Οκτώβριο του 2021. Η Διαπίστευση του ΕΕΑ ανανεώθηκε μέχρι τον Ιούνιο του 2025 και για την διατήρησή της το ΕΕΑ επιτηρείται ετησίως από τον ΚΟΠΠ.

Η εν λόγω διαπίστευση αφορά τις πρότυπες μεθόδους προσδιορισμού οξειδίων του αζώτου, διοξειδίου του θείου, όζοντος, μονοξειδίου του άνθρακα, βενζολίου και αιωρούμενων σωματιδίων.

Το ΕΕΑ λαμβάνει μέρος σε υποχρεωτικούς διεργαστηριακούς ελέγχους στο Κοινό Ερευνητικό Κέντρο (Ίσπρα – Ιταλία) της Ευρωπαϊκής Ένωσης κάθε τρία χρόνια, όπως προνοεί η σχετική Οδηγία της ΕΕ για την Ποιότητα του Αέρα. Οι έλεγχοι αυτοί αφορούν σε όλες τις μεθόδους μέτρησης με τα όργανα του Τμήματος των διαφόρων ατμοσφαιρικών ρύπων για τους οποίους πραγματοποιούνται μετρήσεις.

Οι τελευταίες συμμετοχές του ΕΕΑ στους διεργαστηριακούς ελέγχους πραγματοποιήθηκαν την περίοδο 4 - 7.6.2018 και αφορούσε τη μέθοδο μέτρησης των οξειδίων του αζώτου, του μονοξείδιου του άνθρακα, του διοξειδίου του θείου και του όζοντος και την περίοδο 26 - 29.9.2022 και αφορούσε τη μέθοδο μέτρησης των οργανικών ενώσεων βενζόλιο, τολουόλιο, αιθυλοβενζόλιο και ξυλόλια (BTEX).

Ετήσιες Εθνικές Εκπομπές Αερίων Ρύπων

Ο Κλάδος Ποιότητας Αέρα και Στρατηγικού Σχεδιασμού, ως το εθνικό σημείο επαφής για τη Σύμβαση του 1979 για τη Διαμεθοριακή Ρύπανση της Ατμόσφαιρας σε Μεγάλη Απόσταση, συμμετέχει ενεργά στις δραστηριότητες της Σύμβασης και των Πρωτόκολλων της. Στο πλαίσιο αυτό, κάθε χρόνο υπολογίζονται οι ετήσιες συνολικές εκπομπές αερίων ρύπων της Κύπρου και διαβιβάζονται στο Εκτελεστικό Σώμα της Σύμβασης και στον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Περιβάλλοντος. Τα στοιχεία αυτά περιλαμβάνονται στις σχετικές εκθέσεις που δημοσιεύονται από το Εκτελεστικό Σώμα της Σύμβασης και μπορείτε να τις βρείτε εδώ




No documents found