Εισαγωγή
Οι οθόνες οπτικής απεικόνισης (οθόνες υπολογιστών, τηλεοράσεις, οθόνες κυκλωμάτων παρακολούθησης κλπ) κρύβουν μια ποικιλία κινδύνων για τους εργαζόμενους που εργάζονται μπροστά από αυτές. Οι κίνδυνοι αφορούν κυρίως τα μάτια αλλά και τα χέρια, την πλάτη και γενικότερα το μυοσκελετικό σύστημα του ανθρώπου. Επειδή, στο μέλλον η εργασία μπροστά σε οθόνες όλο και θα αυξάνεται, ακολουθώντας τις τεχνολογικές εξελίξεις, έχει σημασία να εφαρμόζονται εξ αρχής όλα τα ενδεδειγμένα μέτρα για την προστασία των εργαζομένων. Μπορεί οι αρνητικές για την υγεία επιπτώσεις από την εργασία σε οθόνες να μην είναι άμεσες, αλλά αυτές δεν πρέπει να αγνοούνται γιατί με την πάροδο του χρόνου μπορεί να γίνουν σοβαρότερες. Τα μέτρα που πρέπει να λαμβάνονται για την προστασία των εργαζομένων που χρησιμοποιούν τις οθόνες είναι τεχνικά, εργονομικά, αλλά και οργανωτικά.
Προβλήματα υγείας εργαζομένων σε οθόνες οπτικής απεικόνισης
Μελέτες κατέδειξαν ότι η χρήση των οθόνων οπτικής απεικόνισης επηρεάζει τη σωματική και ψυχική υγεία των εργαζομένων όπως επίσης και τον ύπνο τους.
Επίσης, υπάρχει σημαντική σχέση μεταξύ των σωματικών συμπτωμάτων και του χρόνου χρήσης της οθόνης. Όσο περισσότερο χρόνο περνά κάποιος μπροστά από την οθόνη, τόσο αυξάνεται και η συχνότητα των σωματικών συμπτωμάτων.
Τα συχνότερα σωματικά προβλήματα που παρουσιάζουν οι εργαζόμενοι είναι τα συμπτώματα οφθαλμικής κοπώσεως, όπως πόνοι, ερεθισμός και τσούξιμο στα μάτια, τα μυοσκελετικά προβλήματα άνω άκρων, όπως τενοντίτιδες, αρθρίτιδες και σύνδρομο καρπιαίου σωλήνα καθώς και τα μυοσκελετικά προβλήματα που αφορούν τον αυχένα, τους ώμους, τη μέση και τα οποία προκαλούν πόνους, δυσκαμψία, ισχιαλγίες κ.α.
Τα ψυχικά συμπτώματα όπως είναι η ληθαργία, το άγχος και η απροθυμία για εργασία καθώς και τα προβλήματα ύπνου π.χ. η αϋπνία και η κούραση εμφανίζονται σε πρόσωπα τα οποία συνήθως εργάζονται για περισσότερες από 5 ώρες καθημερινά με τις οθόνες.
Λόγοι που προκαλούν τα προβλήματα υγείας των εργαζομένων σε οθόνες οπτικής απεικόνισης
Τα προβλήματα που σχετίζονται με απασχόληση σε οθόνες οπτικής απεικόνισης είναι σύνθετα. Δεν οφείλονται μόνο στην ποιότητα της οθόνης αλλά και στη αλληλεπίδραση διαφόρων άλλων παραγόντων, όπως είναι οι κακές συνθήκες φωτισμού στον εργασιακό χώρο, οι προϋπάρχουσες οφθαλμολογικές διαταραχές όρασης των εργαζομένων, οι μικροκλιματικές συνθήκες του περιβάλλοντα εργασιακού χώρου όπως είναι η αυξημένη θερμοκρασία σε συνδυασμό μάλιστα με τη χαμηλή υγρασία, οι εργονομικοί παράγοντες όπως ο σχεδιασμός των γραφείων, των καθισμάτων καθώς και οι οργανωτικοί παράγοντες όπως είναι ο χρόνος χρήσης της οθόνης και τα διαλείμματα. Σημαντικό ρόλο στην πρόκληση των ψυχικών συμπτωμάτων παίζει ο σχεδιασμός του πληροφοριακού συστήματος και των μέσων διαλόγου με αυτό.
Προφυλακτικά μέτρα
Για τους εργαζόμενους στις οθόνες οπτικής απεικόνισης και τη διατήρηση της καλής τους υγείας πρέπει να λαμβάνονται τα κατάλληλα και επαρκή προφυλακτικά μέτρα.
Η θέση του χειριστή πρέπει να είναι εργονομικά σχεδιασμένη, ώστε η σ?άση του σώματος και η απόσταση από τη συσκευή να είναι η κατάλληλη.
O σχεδιασμός της θέσης εργασίας που περιλαμβάνει το κάθισμα του χειριστή και το τραπέζι εργασίας, του περιβάλλοντος εργασίας που έχει άμεση σχέση με το φωτισμό, το θόρυβο και τη θερμοκρασία, η σχετική θέση του ηλεκτρονικού υπολογιστή ως προς τον εργαζόμενο, η επιλογή του πληροφορικού συστήματος και η θέση του εξοπλισμού εργασίας, είναι πολύ σημαντικά στοιχεία όχι μόνο για την εξασφάλιση της υγείας και της άνεσης των εργαζομένων, αλλά και για την καλή απόδοση τους. Επιπλέον, επειδή τόσο οι συνθήκες στο περιβάλλον εργασίας όσο και αυτά καθαυτά τα πληροφορικά συστήματα με τη χρήση τους ή με την πάροδο του χρόνου μεταβάλλονται, προκύπτει η ανάγκη συνεχούς συστηματικής αξιολόγησής τους, όσον αφορά στην προσαρμογή τους στους χρήστες των οθονών και την εργασία που αυτοί εκτελούν.
Στην περίπτωση που οι εργαζόμενοι υποφέρουν με διαθλαστικές ανωμαλίες αυτοί πρέπει να φορούν ειδικά γυαλιά.
Η κόπωση που προκαλούν οι οθόνες οπτικής απεικόνισης στον εργαζόμενο μπορεί να μειωθεί αν η ποιότητα της συσκευής είναι καλή, όσον αφορά τις μικρές παλμικές κινήσεις (πτερυγίσματα), την αντίθεση, το χρώμα κλπ.
Τέλος, διευκρινίζεται ότι είναι απαραίτητο να υπάρχουν επαρκείς περίοδοι ανάπαυσης για τους χειριστές τέτοιων οθονών.
Η χρήση οθόνων οπτικής απεικόνισης στους χώρους εργασίας καλύπτεται από τους
περί Ελαχίστων Προδιαγραφών Ασφάλειας και Υγείας κατά την Εργασία σε Εξοπλισμό με Οθόνη Οπτικής Απεικόνισης Κανονισμούς του 2001 (Κ.Δ.Π. 455/2001). Η Νομοθεσία αυτή περιέχει όλες τις διατάξεις της Οδηγίας της Ε.Ε.
90/270/ΕΚ.
Το Τμήμα Επιθεώρησης Εργασίας έχει εκδόσει σχετικό ενημερωτικό φυλλάδιο με τίτλο: "
Ασφάλεια και Υγεία κατ΄ατην Εργασία σε Εξοπλισμό με Οθόνες Οπτικής Απεικόνισης".