- Τι είναι η γρίπη των πτηνών;
Είναι ασθένεια η οποία προσβάλλει κυρίως τα πτηνά, ωστόσο σε ορισμένες περιπτώσεις μπορεί να μεταδοθεί και σε αρκετά είδη θηλαστικών, όπως ο άνθρωπος, οι χοίροι, τα άλογα κ.α. Προκαλείται από τους ιούς Ινφλουένζα του τύπου Α οι οποίοι έχουν την ικανότητα να μεταλλάσσονται και να προκαλούν επιδημίες. Η νόσος μπορεί να μεταδοθεί εύκολα από τα υδρόβια μεταναστευτικά πτηνά και κυρίως τις χήνες και τις πάπιες, τα οποία είναι φορείς του ιού.
- Υπάρχει κίνδυνος μετάδοσης της νόσου στον άνθρωπο;
Η νόσος σύμφωνα με τα υπάρχοντα επιστημονικά δεδομένα δύσκολα μεταδίδεται στον άνθρωπο. Εντούτοις τα τελευταία χρόνια έχουν παρατηρηθεί κρούσματα της νόσου και σε ανθρώπους που είχαν έρθει σε επαφή με μολυσμένα πτηνά.
- Ποια στελέχη του ιού είναι παθογόνα για τον άνθρωπο;
Οι πανδημίες της νόσου της γρίπης που παρατηρήθηκαν στον άνθρωπο τον 20ο αιώνα προήλθαν από διάφορους τύπους της γρίπης των πτηνών, από στελέχη του ιού όπως είναι ο Η1Ν1, ο Η2Ν2 και ο Η3Ν2. Τα τελευταία χρόνια έχουν βρεθεί υψηλά παθογόνα στελέχη στα πτηνά, όπως είναι ο Η5, Η7 και Η9, τα οποία είναι ικανά να προκαλέσουν σοβαρή ασθένεια σε αυτά. Ειδικότερα ο Η5Ν1 έχει προκαλέσει μαζικούς θανάτους στα πτηνά και αποτελεί παράγοντα κινδύνου και για τον άνθρωπο αφού ο πληθυσμός δεν διαθέτει καθόλου αντισώματα ενάντια στον ιό αυτό. Υπολογίζεται ότι έχουν μολυνθεί πάνω από 600 άτομα από τον ιό αυτό, ενώ τα ποσοστά θνησιμότητας είναι 60%. Πρόσφατα έκανε την επανεμφάνισή το στέλεχος H5N8 σε πουλερικά στην Ολλανδία, Γερμανία και Βρετανία αλλά δεν έχουν καταγραφεί κρούσματα σε ανθρώπους.
- Ποιες ομάδες εργαζομένων κινδυνεύουν περισσότερο;
Οι εργαζόμενοι σε κτηνοτροφικές μονάδες, πτηνοτροφεία ή ορνιθοτροφεία, οι εργαζόμενοι σε σφαγεία, οι κτηνοτρόφοι, οι κτηνίατροι και άλλα άτομα τα οποία έρχονται σε συχνή επαφή με μολυσμένα πτηνά είναι δυνατό να εκτεθούν σε παθογόνα στελέχη του ιού.
- Πως μπορεί να μεταδοθεί η ασθένεια στον άνθρωπο;
Η νόσος μεταδίδεται στον άνθρωπο από την εισπνοή αεροσωματιδίων που περιέχουν τον ιό, ή μετά από άμεση επαφή με περιττώματα των μολυσμένων πουλιών (σάλιο, κόπρανα, ρινικές εκκρίσεις) καθώς και μετά από επαφή με επιφάνειες ή άλλα αντικείμενα μολυσμένα από αυτά. Ακόμη, τα ρούχα και τα παπούτσια μπορούν να μολυνθούν από το σάλιο και τα περιττώματα των μολυσμένων πτηνών αλλά ο ιός δεν επιζεί για πολλές ώρες στην ατμόσφαιρα. Πιο επικίνδυνη είναι η μολυσμένη κοπριά όπου ο ιός επιζεί έως και 3 μήνες. Μέχρις στιγμής δεν έχει αποδεικτεί ότι ο ιός μεταδίδεται από το μαγειρεμένο κρέας ή τα αβγά.
- Ποια είναι τα συμπτώματα της νόσου στο άνθρωπο;
Τα συμπτώματα της νόσου των πουλιών στον άνθρωπο ποικίλουν από συμπτώματα μιας απλής γρίπης (πυρετός, βήχας, μυαλγίες, καταβολή) μέχρι και συμπτώματα βαριάς πνευμονίας, συνδρόμου αναπνευστικής δυσχέρειας των ενηλίκων, λοιμώξεων οφθαλμού και άλλες σοβαρές επιπλοκές. Εξαρτώνται από το στέλεχος του ιού που προκαλεί την νόσο.
- Υπάρχει εμβόλιο για την προστασία από τη νόσο των πτηνών;
Δεν υπάρχει συγκεκριμένο εμβόλιο για την προστασία από τη νόσο των πτηνών. Στα τέλη του 2013 η αρμόδια Υπηρεσία Τροφίμων και Φαρμάκων των ΗΠΑ (FDA) ενέκρινε ένα εμβόλιο για τον H5N1 το οποίο δεν κυκλοφορεί εμπορικά. Συνιστάται σε ευπαθείς ομάδες πληθυσμού όπως άτομα ηλικίας άνω των 65 ετών, άτομα με χρόνιες παθήσεις καρδιάς, αναπνευστικού, νεφρών, άτομα με σακχαρώδη διαβήτη ή ανοσοκαταστολή, όπως εμβολιαστούν με το εμβόλιο της κοινής γρίπης. Με αυτό τον τρόπο μειώνεται η πιθανότητα μετάλλαξης του ιού της γρίπης των πτηνών, δηλαδή ανταλλαγής γενετικού υλικού με τον ιό της κοινής γρίπης, στον άνθρωπο και της δημιουργίας ενός νέου ιού που να μπορεί να μεταδίδεται εύκολα και να προκαλέσει πανδημία.
- Πότε πρέπει να χρησιμοποιούμε αντι-ιικά φάρμακα;
Τα αντι-ιικά φάρμακα όπως είναι το Tamiflu δεν προφυλάσσουν από την μετάδοση της νόσου και δεν πρέπει να χορηγούνται προληπτικά. Πρέπει να χορηγούνται με υπόδειξη ιατρού σε άτομα τα οποία νοσούν και στοχεύουν σε μείωση της σοβαρότητας και της διάρκειας της νόσου.
- Ποια είναι τα προληπτικά μέτρα που πρέπει να εφαρμόζονται στους χώρους εργασίας;
Τα μέτρα προστασίας των εργαζομένων που είναι δυνατό να εκτεθούν στον ιό της γρίπης των πτηνών αφορούν κυρίως την καλή ατομική υγιεινή μετά από κάθε εργασιακή δραστηριότητα και τον προληπτικό εμβολιασμό των εργαζομένων που ανήκουν σε ευαίσθητες ομάδες κινδύνου με το εμβόλιο της εποχιακής γρίπης. Οι εργαζόμενοι οι οποίοι προβαίνουν σε σύλληψη, εξέταση, θανάτωση και απομάκρυνση ασθενών πουλιών που επιβεβαιωμένα νοσούν από την γρίπη των πουλιών από ιδιαίτερα παθογόνο στέλεχος, ή υπάρχει ισχυρή υποψία ότι νοσούν από αυτό, θα πρέπει να λαμβάνουν επιπρόσθετα μέτρα δηλαδή να φέρουν πλήρη ατομικό προστατευτικό εξοπλισμό.
- Τι γίνεται όταν υπάρχει υποψία κρουσμάτων της νόσου σε εργασιακό χώρο;
Ο εργοδότης ή ο εργοδοτούμενος ο οποίος υποψιάζεται ότι μπορεί να υπάρχουν κρούσματα της νόσου στον χώρο εργασίας του ( μαζικοί θάνατοι πτηνών), οφείλει να απομονώσει τα περιστατικά αυτά σε κλειστό χώρο και να καλέσει άμεσα τον αρμόδιο Επιθεωρητή Εργασίας της περιοχής του.