Το Σχέδιο Ασφάλειας και Υγείας (ΣΑΥ) αποτελεί το βασικό εργαλείο πρόληψης των κινδύνων κατά την εκτέλεση του έργου. Είναι σημαντικό να αναπροσαρμόζεται το ΣΑΥ σε συνάρτηση με τις ενδεχόμενες τροποποιήσεις που επέρχονται πριν από την έναρξη των εργασιών.

Η ανάπτυξη του ΣΑΥ θα πρέπει να αντιμετωπίζεται ως μια διαδικασία σε εξέλιξη, η οποία απαιτεί επικαιροποίηση τόσο κατά την εκπόνηση της μελέτης του έργου όσο και κατά την εκτέλεσή του.

Σύμφωνα με τις διατάξεις του Κανονισμού 5, των περί Ασφάλειας και Υγείας στην Εργασία (Ελάχιστες Προδιαγραφές για Προσωρινά ή Κινητά Εργοτάξια) Κανονισμών του 2015 (Κ.Δ.Π. 410/2015), πριν από την έναρξη της λειτουργίας του εργοταξίου, ο κύριος του έργου (ιδιοκτήτης) ή/και ο ανάδοχος διασφαλίζει την εκπόνηση Σχεδίου Ασφάλειας και Υγείας (ΣΑΥ).

Το ΣΑΥ εκπονείται παράλληλα με τη μελέτη του έργου από το Συντονιστή για τα θέματα Ασφάλειας και Υγείας κατά την εκπόνηση της μελέτης του έργου (Συντονιστή Α&Υ Μελέτης). Στις περιπτώσεις έργων όπου δεν απαιτείται ο ορισμός Συντονιστή Α&Υ Μελέτης το ΣΑΥ εκπονείται από το μελετητή του έργου.

Tο ΣΑΥ πρέπει να είναι επαρκές και κατάλληλο, σύμφωνα με τη φύση, το μέγεθος, τους ιδιαίτερους κίνδυνους, τον αριθμό των προσώπων στην εργασία και τις ιδιαίτερες συνθήκες κάθε έργου και να είναι διαθέσιμο πριν από την έναρξη των εργασιών.

Στο ΣΑΥ περιγράφονται και καθορίζονται, με βάση τις γραπτές εκτιμήσεις των κινδύνων και λαμβάνοντας υπόψη το χρονοδιάγραμμα εκτέλεσης του έργου, μεταξύ άλλων, οι κανόνες που θα εφαρμοστούν στο εργοτάξιο και τα ειδικά μέτρα για τις εργασίες που προγραμματίζονται ή/και αναμένονται να πραγματοποιηθούν. Τα ειδικά μέτρα περιλαμβάνουν τις ασφαλείς μεθόδους εργασίας (ΑΜΕ) και τα απαιτούμενα συστήματα γραπτής άδειας εργασίας (ΓΑΕ), όπου εφαρμόζεται, καθώς και συγκεκριμένα μέτρα προστασίας και πρόληψης (οργανωτικά και τεχνικά), ανά θέση εργασίας, για κάθε δραστηριότητα και φάση του έργου και άλλες διευθετήσεις για τη διαχείριση και αντιμετώπιση των κινδύνων, για την προστασία των προσώπων στην εργασία ή/και άλλων προσώπων που τυχόν να επηρεαστούν.

Σε κάθε περίπτωση πρέπει να λαμβάνονται υπόψη και οποιεσδήποτε άλλες δραστηριότητες στον χώρο του εργοταξίου αλλά και στο χώρο περιμετρικά του εργοταξίου, στις περιπτώσεις που είναι πιθανές τυχόν επιπτώσεις / επιπλοκές που θα επηρεάσουν την ασφάλεια και υγεία οποιοδήποτε προσώπων.

Για την αποτελεσματική πρόληψη των κινδύνων πρέπει να καθορίζονται στο ΣΑΥ επαρκείς διαδικασίες και εργαλεία εφαρμογής και παρακολούθησης των μέτρων π.χ. λίστες ελέγχου.

Το ΣΑΥ αναπροσαρμόζεται σε συνάρτηση με την εξέλιξη των εργασιών και τις ενδεχόμενες τροποποιήσεις που επέρχονται.

Η αναπροσαρμογή του ΣΑΥ γίνεται πριν από την έναρξη των εργασιών, ώστε σ’ αυτό να περιγράφονται και καθορίζονται οι ασφαλείς μέθοδοι εργασίας καθώς και τα οργανωτικά και τεχνικά μέτρα για την εκτέλεση των εργασιών. Ιδιαίτερα, αναπροσαρμόζεται όταν αλλάζουν οι εργασίες, οι μέθοδοι εργασίας, τα οργανωτικά και τεχνικά μέτρα, η φύση και ο σκοπός της εργασίας, οι εργολάβοι και υπεργολάβοι καθώς και όταν τροποποιείται η μελέτη, αλλάζει ο περιβάλλοντας χώρος, οι απαιτήσεις του κυρίου του έργου και εισάγονται νέες νομικές απαιτήσεις και πρότυπα.

Η αναπροσαρμογή του ΣΑΥ γίνεται από τον Συντονιστή Α&Υ Μελέτης πριν από την έναρξη του εργοταξίου και τον Συντονιστή για τα θέματα Ασφάλειας και Υγείας κατά την εκτέλεση του έργου (Συντονιστή Α&Υ Εκτέλεσης) κατά τη διάρκεια της λειτουργίας του εργοταξίου και εκτέλεσης των εργασιών. Ο Συντονιστής Α&Υ Μελέτης συνεργάζεται με το Συντονιστή Α&Υ Εκτέλεσης για την αναπροσαρμογή του ΣΑΥ κατά την εκτέλεση του έργου, όπου απαιτείται.

Οι Συντονιστές Α&Υ Μελέτης και Εκτέλεσης μεριμνούν ώστε το ΣΑΥ, κατάλληλα προσαρμοσμένο, να είναι στη διάθεση του κυρίου του έργου, των αναδόχων μελετητών, επιβλεπόντων, εργολάβων, υπεργολάβων, των εργοδοτούμενων, των αυτοεργοδοτούμενων και άλλων εργοδοτών που αναλαμβάνουν δραστηριότητες σε σχέση με το έργο. Επίσης, οι Συντονιστές Α&Υ Μελέτης και Εκτέλεσης μεριμνούν ώστε οι πιο πάνω συντελεστές του έργου να είναι ενήμεροι σχετικά με τη δική τους συνεισφορά και τις δικές τους ενέργειες κατά την εκτέλεση του έργου και ιδιαίτερα όσον αφορά στην καταγραφή των ασφαλών μεθόδων εργασίας (ΑΜΕ) συστήματα γραπτής άδειας εργασίας (ΓΑΕ), που τους αφορούν, πριν από την έναρξη της κάθε εργασίας, για την έγκαιρη αναπροσαρμογή του ΣΑΥ και την εφαρμογή των καθορισμένων διαδικασιών και απαιτουμένων προληπτικών και προστατευτήκαν μέτρων αντιμετώπισης των κινδύνων.

Στις περιπτώσεις εργοταξίων όπου δεν απαιτείται ο ορισμός Συντονιστή Α&Υ Εκτέλεσης, η συμπλήρωση, ανάπτυξη και αναπροσαρμογή του ΣΑΥ πρέπει να γίνεται από τον εργολάβο του έργου σε συνεργασία με τον επιβλέποντα.

Σε κάθε περίπτωση το ΣΑΥ συμπληρώνεται, αναπτύσσεται και αναπροσαρμόζεται σε συνεργασία με τους άλλους συντελεστές του έργου.

Το ΣΑΥ κατάλληλα προσαρμοσμένο είναι διαθέσιμο στο εργοτάξιο καθόλη τη διάρκεια της εκτέλεσης των εργασιών.

Στις εκδόσεις του Τμήματος Επιθεώρησης Εργασίας περιλαμβάνονται, μεταξύ άλλων, Οδηγοί και ερωτηματολόγια ελέγχου για το περιεχόμενο του ΣΑΥ, τη σύνταξή του, καθώς και την Καλή Πρακτική διαχείρισης των θεμάτων ασφάλειας και υγείας στα κατασκευαστικά έργα και τις συμβάσεις ανάθεσης της μελέτης και εκτέλεσης έργων.